Het was september 2006 toen ik bij mijn gemeente (Houten) een nieuw project kreeg. Er moest echte digitale dienstverlening komen. De bestaande website was verouderd en lastig te onderhouden. Voor een overgangsperiode konden we nog wel uit de voeten met de door het programma eFormulieren van de Rijksoverheid aangeboden dienstverlening via enkele, vrij statische, elektronische formulieren, in combinatie met DigiD en een internetkassa via Ogone. Maar duidelijk was dat echte verbetering pas zou komen met een volledig nieuwe website.
Ons onderzoek naar de functionele eisen voor die nieuwe website richtte zich op de wensen in het collegeprogramma, de wensen van de organisatie, ontwikkelingen vanuit het Rijk en tenslotte de ontwikkelingen in de markt. Om een beeld te krijgen van dat laatste nodigden we enkele leveranciers uit om ons te vertellen wat ze konden bieden en een beeld te krijgen van de kosten die we zouden moeten gaan maken. Nadat we twee vergelijkbare verhalen hadden gehoord van gerenommeerde bedrijven in de markt zei ik tegen mijn collega Jos Kruis dat ik vond dat we ook ten minste een leverancier van een open source CMS zouden moeten uitnodigen. Hij kon zich daarin wel vinden en vroeg welke dat zou moeten zijn. Ik kende die markt ook niet, maar had wel eens gehoord van MMBase. Zo kwamen we voor een eerste kennismaking met een open source CMS in contact met het bedrijf Finalist en tot onze verbazing kwam er deze keer niet een flitsende PowerPoint maar gewoon een gesprek met twee mensen en bleek dat er al een website voor een gemeente (Nijmegen) bestond die we zo mochten gebruiken en inrichten met onze eigen content.
Dit gesprek leidde tot een verdere oriëntatie naar open source CMS-en die op dat moment bij gemeenten in gebruik waren. Zo ontdekten we dat naast MMBase ook Hippo en TYPO3 in gebruik waren. We ontdekten al snel dat zowel MMBase als Hippo in Java waren ontwikkeld en daarvan is in Nederland veel minder kennis aanwezig dan van PHP en MySQL. Daarnaast bleek dat de gemeenten die MMBase gebruikten tot de grote gemeenten behoorden en dat Hippo door slechts 2 (Brabantse) gemeenten werd gebruikt. TYPO3 echter werd (zo ontdekten we na enig speuren) door ongeveer 10 gemeenten gebruikt. Daarbij waren enkele ‘zelfbouwers’ zoals Gerrit Vijlbrief van de gemeente Bloemendaal en Ernst van Altena van de gemeente Heemskerk. Ben Taken van de gemeente Wijk bij Duurstede werkte met een ander open source pakket via het bedrijf OOiP in Amsterdam, maar besloot ook over te schakelen naar TYPO3. Op dat moment werd (voor zover bij ons bekend) Drupal nog helemaal niet bij gemeenten gebruikt.
Via onder andere het programma OSOSS (Open Source als Onderdeel van de Software Strategie) van de Rijksoverheid doken we verder in deze materie en de conclusie van mijn collega Jos Kruis was dat het in veel opzichten een goed plan was om op deze weg verder te gaan, maar dat het uiteindelijk alleen zou gaan werken als er ook een community zou worden gevormd.
En zo kwam het tot een eerste bijeenkomst in het gemeentehuis van Houten waar 15 gemeenten bijeenkwamen. Tien daarvan waren al gebruiker van TYPO3, de andere vijf overwogen het te gaan gebruiken (en hebben dat uiteindelijk ook gedaan). Bij de officiële oprichting van de vereniging in mei 2008 waren er 15 gemeenten lid (vandaar 15 stippen in het logo) en in de jaren daarna zijn er weliswaar enkele gemeenten afgevallen, maar vooral veel gemeenten bij gekomen.
Voordat de vereniging kon worden opgericht moest er echter ook nog een naam komen. De samenstelling van TYPO3 met de afkorting van gemeenten was daarin niet alleen een logische, maar ook de klank wanneer je die naam uitspreekt, lijkt op de uitgang van twee Nederlandse gemeenten: Woudrichem en Gorinchem (hoewel je die laatste dan weer uitspreekt als Gorkum, maar dat terzijde).
In de beginsituatie hebben we geprobeerd om een vereniging te zijn voor alle overheidsorganisaties die TYPO3 gebruikten. Dus ook eventueel provincies, veiligheidsregio’s etc. Gedurende een korte tijd zijn ook twee Vlaamse gemeenten die TYPO3 gebruikten lid geweest. Maar uiteindelijk bestond de overgrote meerderheid van de leden uit gemeenten waardoor de te ontwikkelen extensies ook steeds op die doelgroep waren gericht en er voor andere partijen gewoon minder te halen was.
Ik ben er nog steeds trots op dat ik mede aan de basis heb gestaan van de vereniging TYPO3gem, dat ik gedurende een aantal jaren secretaris en penningmeester was en dat ik vele jaren de voorzitter was van de op dat moment actiefste werkgroep binnen de vereniging. Die werkgroep heette oorspronkelijk de werkgroep ‘Roadmap’ maar bij een redesign van de website hebben we besloten die naam te wijzigen in de werkgroep ‘Wat’ en die van de werkgroep ‘Techniek’ in de werkgroep ‘Hoe’.
Gouda, 16 mei 2023
Piet Woudt
Photo by Finn Hackshaw on Unsplash
